АТЫРАУ ОБЛЫСЫ

Аралтөбе қорғандары тобын 1989 жылы Батыс Қазақстан археологиялық экспедициясы анықтады. 1989 жылы Аралтөбе қорғандарына З.Самашев басқаратын Батыс Қазақстан археологиялық экспедициясы қазба жұмысын жүргізді.

XIV ғасырда Сарайшықты Ақсақ Темір жермен-жексен етті, бірақ XV ғасырдың 30-40 жылдары қайтадан қалпына келіп XV ғасырдың аяғы - ХVІ ғ. Қазақ Хандығының астанасы болды.

Мешіттен басқа Ақмешіт кешенінде 32 құлпытастан, 2 қойтастан, 2 күмбезді кесенеден және бір сағанатамнан тұратын қорық кіреді. Сәулет-сәндік және тарихи-этнографиялық маңызға 13 құлпытас ие болады.

Махамбет Өтемісұлы (1804-1846) – XIX ғасырдағы қазақтың еркін ойлы ұлы ақыны, күйші композиторы, отаршылдыққа қарсы Исатай Тайманов бастаған көтерілісті (1836-1838) ұйымдастырушылардың бірі, осы көтерілістің жалынды жыршысы. Махамбет Өтемісұлы бірнеше тілдерді білген, исламды терең түсінген діндар адам болған.

Мұрат Мөңкеұлы елінің тәуелсіздігін аңсап, бодандыққа қарсы жыр толғады.

Мешіттің иесі Құлшан деген әулие пайғамбар жасына жеткен соң мешіттің бір бөлмесін мекендеп тұрады, кейін сонда жерленіпті дейді бір аңыз.