ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫ

Ақмешіт үңгірі Оңтүстік Қазақстан облысы Бәйдібек ауданында, Шымкент қаласынан шамамен 90 шақырымдай қашықтықта орналасқан. Үңгір – әктасты жыныстар қабатында пайда болған ойық – жарқабақ. Жарқабақ саңылауларынан мезгіл-мезгіл су тамып тұрады. Ішінен қарағанда ернеуі киіз үйдің шаңырағы секілді көрінеді.

Жылаған ата үңгірі  Түркістан қаласынан 80 шақырымдай жерде, Қаратау жотасы, Абай елді мекенінен солтүстікке қарай Жылаған ата өзені бойында орналасқан. Ол бір кездері тау жартастарының құлауынан пайда болған. Шатқалдан төмен түскенде өзеннің сол жағалауында 10-12 м биіктіктен диаметрі 15-18 см қуыс көрінеді. Осы қуыстан оқтын-оқтын су атқылап тұрады.

Түркістан – 1500 жылдық тарихы бар, Қазақстанның ең көне қалаларының бірі. Түркістанның ежелгі атаулары Ясы – Түркістан, Күлтөбе V-VІ ғғ. қалыптасып,XVІ-ХVIIІ ғғ. Қазақ хандығыныңастанасына айналды.

Отырар қаласы – тарихта Тұрарбанд, Тұрар, Тарбанд, Фараб аттарымен белгілі қала орны. Отырар орнында елді мекеннің пайда болуы б.д.д. ІІ ғасырына сәйкес келеді.Оның негізін қаңлылар қалаған.Ежелгі түркі жазбаларында (VI-VІІІғғ.) қала бірнеше рет Қаңлы-Тарабан аталған.Отырар қалашығыИран мен Орта Азиядан Сібірге Моңғолияға және Қытайға қатынайтын сауда жолындағы маңызды қала болды.

XIV ғасырдың аяғында қаланы Әмір Темір әскери қамалға айналдырған. Мұндағы үлкен мешіт Қазақстанға ислам дінінің тарауына ықпал еткен. Сауран үшін өзбектер мен қазақ хандары арасында қаншама қанды шайқастар өткен.

Ғұлама Қожа Ахмет Ясауидің кіндік қаны тамған топырақ Сайрамның тарихи атауы – Исфиджаб. Исфиджаб округі Сырдария бойындағы Кедер, Сығанақ, Сауран мен Янгикент қалаларын және Қаратаудың солтүстік бөктеріндегі Баладж бен Берукей қалаларын, Жетісудың Тараз, Құлан, Мирки (Мерке), Суяб қалаларын қамтыды.XV-XVIII ғасырларда қазақ хандықтары кезінде Сайрам ірі сауда, қолөнер және діни орталық болды.

Үкаш сахаба біздің даламызға ислам дінін алғаш алып келген тарихи тұлға. «Үкаш ата» туралы халық арасында аңыз-әфсаналар аз емес. Есімін Укаша ата деп те атайды. Мұхаммед пайғамбардың (с.ғ.с.) сақабасы, соңғы пайғамбар әулетінен шыққан, мұcылмандардың әскери қолбасшысы ретінде кеңінен тараған.

Баба түкті Шашты Әзіз – қазақ ауыз әдебиетінде жиі кездесетін, фольклорлық әрі мифологиялық бейне, әрі асқан батыр, әуелде сахарадаКөк Тәңіріге сенген бақсылар аруақ ретінде әрі піртұтып сиынған, кейіннен мұсылмандар арасындаәулие саналған.

Оңтүстік Қазақстан облысы Қаратаудың күнегей бетінде Балабөген өзенінің аңғарында орналасқан.Домалақ ана кесенесі  бастапқыда  жылы күмбездері бар қабырғалық мазар түрінде салынған.  Кесене бірнеше рет қайтадан салынып, қазіргі уақытқа оның бастапқыдағы кейпі жетпеген. Кесенеге 1996 жылы сәулетші С.Тоқтамыстың жобасы бойынша күрделі қалпына келтіру жұмыстары жүргізілді.