АҚМОЛА ОБЛЫСЫ

Қазақ пен қалмақ бір-бірімен жауығып жүргенде Хан Абылай бір сәтті жорықтан Бурабайға үлкен олжамен қайтып келеді. Бір биік жартастың жанына тоқтап, қолға түскен мүлікті молынан және әділетті түрде жігіттеріне үлестіріп береді, бірақ сарбаздардың арасында тұтқынға түскен жас ару қалмақ қызына таласып дау-жанжал басталып кетіпті.

«Қосбатыр» археологиялық-этнографиялық кешені Құмай (Ұмай ұғымына синоним) өзені жағасында орналасқан түркі дәуірінің рухани өмірінен сыр шертетін кешен. «Қосбатыр» аталуын, сол қолына қару, және оң қолына ыдыс ұстаған қос балбалдан аңғаруға болады.

Қабанбай (шын есімі Ерасыл) батыр Қожағұлұлы (1692-1770) – қолбасшы, Абылай ханның бас батырларының бірі.Халық оны құрметтеп Қаракерей Қабанбай, Хан батыры деп атады.

XVIII ғасырдың ортасында қазіргі Абылай хан алаңында үш жүздің билері мен игі жақсылары Құрылтай өткізіп, Абылайды ақ киізге көтеріп, хан сайлайды.

Үңгір Көкшетау қыратының гранитті сілемінің үгілуінен пайда болған және ол аласа шоқының үстінде жатыр. Үңгірге кіре берістегі қуыстың биіктігі 3 метрдей. Ол екі бөліктен тұрады. Оларды бір-бірімен тар қуыс жалғастырады. Екінші бөліктен сыртқа шығатын ауыз бар.

КСРО НКВД-ның 1937 жылғы 15 тамыздағы 486-бұйрығы негізінде Қарағанды лагерінің («Карлаг») 26-бөлімшесі ретінде ашылған лагерде «халық жауы» атанған күйеулері мен туыстарынан бас тартпаған 20 мыңнан астам әйел «жазаларын өтеді».

Қазақтың ұлы ғалымы Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов Уәли ханның немересі.

үркістан медресесінде оқып, арабша хат таныған Олжабай батыр қалмақ тілін де жақсы меңгерген екен. Абылай ханды тұтқыннан босатуға барып, келіссөз жүргізуге қатысуына да осы тіл білетіні септігін тигізіпті.

Қорғалжын қорығы әлемдегі ерекше бақылауды талап ететін Рамсар Конвенциясының «А» тобына кіреді.

Ботағай кесенесі ХІХ ғасырдың 80-жылдарына дейін жақсы сақталып, өкінішке орай, кейін қираған құрылыс үйіндісіне айналды. 2012 жылы ортағасырлық «Ботағай» кесенесіне қайта жаңғырту жұмыстары жүргізілді.